Ons lichaam heeft vet nodig als brandstof, leverancier van onmisbare (essentiële) vetzuren, voor het vervoer van vitamines, voor een goede stoelgang en voor de smaak. Bij vetten wordt er onderscheid gemaakt in niet-essentiële vetzuren en essentiële vetzuren. Beiden zijn belangrijk voor onze gezondheid!
Het enige verschil is dat ons lichaam essentiële vetzuren niet zelf kan maken, terwijl deze voor ons lichaam belangrijke gunstige werkingen hebben. Zo zijn een goede hormoonbalans, opbouw van hersenen en zenuwweefsel, het remmen van ontstekingsreacties en de werking van het immuunsysteem allemaal afhankelijk van een juiste verhouding van essentiële vetzuren. Deze essentiële vetzuren heten: omega-3 en omega-6.
En Omega-9 dan?
Omega-9 is geen essentieel vetzuur, dit kan ons lichaam zelf uit glucose maken. Alles wat we zelf kunnen aanmaken wordt niet-essentieel genoemd. Toch zou omega-9 best iets meer essentiëler mogen zijn in ons voedingspatroon. Regelmatig avocado, hazelnoten of hazelnootpasta (een die vrij is van toevoegingen) of extra virgin olijfolie (onverhit) eten is een fantastische investering in je gezondheid.
Essentieel: Omega-3 en Omega-6 vetzuren
De omega-3 (alfa-linoleenzuur) en omega-6 (linolzuur) vetzuren behoren tot de essentiële vetzuren. Alles wat ons lichaam niet zelf kan aanmaken wordt essentieel genoemd. Essentiële voedingsstoffen moeten we uit onze voeding halen. Omega-3 en omega-6 zijn meervoudig onverzadigde vetzuren.
Omega 3: alfa-linoleenzuur, EPA en
DHA
Tot de omega-3 vetzuur groep behoort alfa-linoleenzuur en de vette visvetzuren EPA en DHA. De vette visvetzuren EPA en DHA kan het lichaam ook zelf maken uit het alfa- linoleenzuur, echter of elk lichaam hier toe in staat is, daar zijn nog veel vragen over. Vandaar het advies om twee keer per week vette vis te eten. Een product dat zeer rijk is aan alfa-linoleenzuur is lijnzaadolie. In mindere mate komt alfa-linoleenzuur ook voor in walnoten en koolzaadolie.
Omega 6: linolzuur, gamma-linoleenzuur en arachidonzuur
Tot de omega-6 vetzuur groep behoort linolzuur, gamma-linoleenzuur en arachidonzuur. Het lichaam kan uit gamma-linoleenzuur en arachidonzuur zelf linolzuur maken. Gamma-linoleenzuur komt nauwelijks voor in voeding, alleen baby’s krijgen via borstvoeding deze essentiële vetzuur binnen opdat borstvoeding rijk is aan gamma-linoleenzuur. Het zuur komt voor in teunisbloemolie, bernagieolie en zwarte bessenzaadolie. Arachidonzuur komt alleen in dierlijke producten voor: vlees, ei en melkproducten.
Onverzadigde vetzuren en celademhaling
In 1949 ontdekte een vrouw, Johanna Budwig dat onverzadigde vetzuren in het celmembraan zorgen voor de celademhaling. Johanna Budwig was een Duitse farmacoloog, chemicus met een doctoraat in de natuurkunde. Zij is als biochemici in Europa op het gebied van vetten en voeding een autoriteit.
Ze werkte aan het onderzoek over gezonde cellen en kankercellen voor Nobelprijswinnaar Otto Warburg. Volgens Warburg veranderen gewone gezonde cellen in kankercellen als ze geen zuurstof meer krijgen, dus als ze geen adem kunnen halen. Johanna’s ontdekking was de ontbrekende schakel in het onderzoek.
Ontdekking van wateroplosbaarheid bij vetzuren in combinatie met eiwitten
Johanna ontdekte dat vetzuren wateroplosbaar worden in combinatie met eiwitten (zwavelhoudende aminozuren) en dat gezonde mensen een hoger gehalte aan omega 3- vetzuren in hun bloed hebben dan zieke mensen en dat de belangrijkste bron van omega 3- vetzuren vlaszaad (lijnzaad) is.
Door deze ontdekking is Johanna de opleiding tot Heilpraktiker gaan volgen en begon ze een eigen kliniek in Freudenstadt. Ze heeft meer dan tien boeken over deze materie geschreven, naast verschillende wetenschappelijke artikelen.
Budwigpapje met gezonde vetten en eiwitten
Daarnaast begon ze met de ontwikkeling van voedingsvoorschriften en recepten gebaseerd op haar kennis en ervaring. Door eiwit met de olie in voeding te combineren, wordt de olie in het lichaam wateroplosbaar en kan deze sneller worden opgenomen. Door deze combinatie zouden kankercellen kunnen worden teruggedrongen. Johanna Budwig ontwierp een recept voor een olie-eiwitpap in Nederland bekend als ‘Budwigpapje’.
Balans is alles in omega-3 en omega-6
Wat de afgelopen jaren duidelijk is geworden is het volgende: de verhouding tussen omega-3 en omega-6 vetzuren is bij de meeste mensen uit balans. Linolzuur (omega-6) heeft dusdanig veel aandacht gekregen waardoor er een relatief tekort aan omega-3 vetzuren is ontstaan. Dat is vooral ontstaan door de afschaffing van levertraan en het minder vaak eten van vis.
De verhouding tussen linolzuur (omega-6) en alfa-linoleenzuuur (omega-3) is van groot belang. Een overmaat aan omega-6 in verhouding tot omega-3 kan ontstekingsprocessen in het lichaam bevorderen.
Er zijn ook zogenaamde ‘balansoliën’ op de markt die een zogenaamde ‘perfecte’ verhouding omega-3 en omega-6 hebben. Maar als er teveel omega-6 in verhouding tot omega-3 vetzuren worden genomen moet eerst de balans herstel worden. Daarom is zo’n olie met een ‘perfecte’ verhouding niet geschikt om een disbalans te herstellen. Een waardevol en gevarieerd voedingspatroon geeft een balans in vetzuren.
Bronnenlijst
Kamal-Alahmad, S., Korma, S. A., Gasmalla, M. A. A., & Hassanin, H. A. M. (2016). Description of Essential Fatty Acids (Omega-3&6&9) from Different Sources. Food Science and Nutrition, 3, 90.
Johnson, M., & Bradford, C. (2014). Omega-3, Omega-6 and Omega-9 Fatty Acids: Implications for Cardiovascular and Other Diseases. Journal of Glycomics & Lipidomics, 4, 1-8. https://doi.org/10.4172/2153-0637.1000123.
Sen, D. (2013). HOLISTIC SUPPLEMENT OMEGA FATTY ACIDS: A CHALLENGE FOR SMART HEART BY SAYING NO TO ATHEROSCELEROSIS AND YES TO HOMEOSTASIS. Journal of drug discovery and therapeutics, 1.
Saini, R., & Keum, Y. (2018). Omega-3 and omega-6 polyunsaturated fatty acids: Dietary sources, metabolism, and significance – A review.. Life sciences, 203, 255-267 . https://doi.org/10.1016/j.lfs.2018.04.049.
Shahidi, F., & Ambigaipalan, P. (2018). Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acids and Their Health Benefits.. Annual review of food science and technology, 9, 345-381 . https://doi.org/10.1146/annurev-food-111317-095850.
Mori, T. (2017). Marine OMEGA-3 fatty acids in the prevention of cardiovascular disease.. Fitoterapia, 123, 51-58 . https://doi.org/10.1016/j.fitote.2017.09.015.
Zaidi, N., Lupien, L., Kuemmerle, N., Kinlaw, W., Swinnen, J., & Smans, K. (2013). Lipogenesis and lipolysis: the pathways exploited by the cancer cells to acquire fatty acids.. Progress in lipid research, 52 4, 585-9 . https://doi.org/10.1016/j.plipres.2013.08.005.
Zhao, G., Tan, Y., Cardenas, H., Vayngart, D., Wang, Y., Huang, H., Keathley, R., Wei, J., Ferreira, C., Orsulic, S., Cheng, J., & Matei, D. (2022). Ovarian cancer cell fate regulation by the dynamics between saturated and unsaturated fatty acids. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 119. https://doi.org/10.1073/pnas.2203480119.
Wall, R., Ross, R., Fitzgerald, G., & Stanton, C. (2010). Fatty acids from fish: the anti-inflammatory potential of long-chain omega-3 fatty acids.. Nutrition reviews, 68 5, 280-9 . https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.2010.00287.x.
DiNicolantonio, J., & O’Keefe, J. (2021). The Importance of Maintaining a Low Omega-6/Omega-3 Ratio for Reducing the Risk of Autoimmune Diseases, Asthma, and Allergies.. Missouri medicine, 118 5, 453-459 .
Simopoulos, A. (2016). An Increase in the Omega-6/Omega-3 Fatty Acid Ratio Increases the Risk for Obesity. Nutrients, 8. https://doi.org/10.3390/nu8030128.
